Experts waarschuwen dat de kans op een Grexit nog steeds reëel is. Sterker nog, het lijkt de meest logische en vanzelfsprekende optie binnen het huidige krachtenveld.
Een Grexit – Griekenland verlaat de eurozone – lag op tafel tijdens de laatste ‘cruciale’ onderhandelingen met Griekenland en het was de dreiging met een Grexit die eerste minister Tsipras ertoe aanmaande een bocht te nemen. Vooral Duits minister van financiën Wolfgang Schäuble was het idee van een Grexit genegen. Hij drong in eerste instantie aan op een tijdelijke Grexit, van vijf jaar. Zelfs na het akkoord met Griekenland bleef Schaüble er op aandringen. Hij gaat ervan uit dat hij met deze positie de meerderheid van de Duitsers vertegenwoordigt.
In haar editoriaal van 17 juli schreef het Duitse weekblad Der Spiegel: “Als het aan Schäuble lag, dan had Duitsland de Grieken reeds lang de deur gewezen en uit de euro gezet. Zijn probleem is echter dat bondskanselier Angela Merkel niet op dezelfde lijn zit. Zij ziet niets in een Grexit, omdat ze niet de geschiedenis wil ingaan als de politica die de desintegratie van de Eurozone op haar geweten heeft.”
Maar dit gaat om meer dan enkel een bezorgdheid omtrent hoe men in de geschiedenisboeken zal herinnerd worden. Er speelde ook een geopolitieke dimensie. Het laatste wat de VS wil is een desintegratie van de Eurozone met, in het kielzog daarvan, een toenemende politieke instabiliteit en spanning in Europa. Daarenboven zou het strategisch gelegen Griekenland wel eens een geopolitieke speelbal kunnen worden, met alle gevolgen vandien. Vandaar dat vanuit de VS ook druk uitgeoefend werd om een Grexit te vermijden.
Verlichting
Dat betekent echter helemaal niet dat een Grexit van de baan is, integendeel zelfs. Volgens het Amerikaanse economische tijdschrift BloombergBusiness is het bijzonder waarschijnlijk dat Griekenland uit de eurozone zal geduwd worden tegen het einde van 2016. Voor die voorspelling beroept Bloomberg zich op een kleine enquête die het afnam van 34 economisten. De meeste van die economisten gaan ervan uit dat Griekenland nog aan de verplichtingen kan voldoen in 2015, maar dat het moeilijk zal worden vanaf 2016.
Deze economen stellen duidelijk dat Griekenland een schuldverlichting moet krijgen. Indien die schuldverlichting er niet komt, wordt het hoogst twijfelachtig of Griekenland de hervormingen voor de komende drie jaar kan uitvoeren.
Het is exact op dit punt dat Griekenland en Duitsland met elkaar botsen. Voor Duitsland is een verlichting van de schuld niet mogelijk binnen de eurozone, maar Duitsland liet wel de mogelijkheid open voor een schuldverlichting buiten de eurozone. De combinatie van een haast onuitvoerbaar hervormingsplan, het Duitse njet tegenover een schuldverlichting en het IMF dat daar tegelijk wél op aandringt, verhoogt enkel de mogelijkheid op een Grexit. Objectief gezien wijst alles erop dat Duitsland daar nog steeds op aanstuurt.
Bovendien, de echte onderhandelingen moeten nog beginnen, want het hervormingsplan dat de Grieken voor het ogenblik door hun parlement jagen vormt de voorwaarde om te mogen onderhandelen over een akkoord.
Druk
Is Tsipras nu de geslagen hond, die onmogelijke dictaten moet uitvoeren die zijn land regelrecht naar de afgrond voeren? Ja, tenzij hij erop anticipeert om de geleden nederlaag om te buigen in de richting van een mogelijke overwinning op middellange termijn. Die overwinning zou er kunnen in bestaan dat hij anticipeert op een Grexit en die zo ordelijk mogelijk wil laten verlopen. In die zin zou het vooral verstandig zijn om tijd te winnen tijdens de onderhandelingen.
Het andere scenario voor een Grexit is dat van een interne omwenteling binnen Griekenland. Politieke krachten zouden via buitenparlementaire weg de wankelende Griekse regering uit het zadel kunnen lichten, de afspraken met de Europese instellingen opblazen en zich de facto buiten de eurozone plaatsen.
Een waarschijnlijk scenario? Dat valt te bezien. Op dit eigenste moment blijkt uitpeilingen dat zestig procent van de Grieken nog steeds vertrouwen heeft in eerste minister Tsipras. Eenmaal de effecten van de door het parlement gejaagde hervormingen voelbaar zullen zijn in de nu al lege portemonnee van velen, kan dat natuurlijk snel keren. Sowieso is Griekenland een land dat onder bijzonder hoge sociale en politieke druk staat. Onder dergelijke druk is veel mogelijk.