Beter dan Basisinkomen

De auteur van dit artikel, Hans van Steenbergen, is de economische ‘denktank’ achter de nieuwe politieke partij De Burger Beweging (DBB).

Voorstanders voor invoeren van een Onvoorwaardelijk Basis Inkomen (OBI) roepen al jaren dat invoeren van hiervan bijna niks extra kost en de oplossing is voor het armoedeprobleem, arbeidsdwang/ slavernij en het schuldenprobleem. In dit artikel laten we zien dat dit niet zo is. Er is echter wel een andere, betere oplossing om het armoedeprobleem en de arbeidsdwang op te lossen.

 Kosten

Voorstanders voor het invoeren van een OBI (zoals Rutger Bregman[1]) geven vaak een te rooskleurig beeld wat de kosten hiervan zijn. Volgens onderstaande berekening zijn de bruto kosten voor een OBI in ons land € 173 miljard per jaar.

Voorstanders voor het invoeren van een OBI merken terecht op dat door het invoeren van een OBI een groot aantal regelingen die we nu in ons land hebben afgeschaft kunnen worden en dat op administratieve kosten voor uitvoering van deze regelingen bespaard kan worden. Het afschaffen van de hieronder genoemde regelingen levert samen met verlagen van de administratieve kosten na aftrek van dubbeltellingen in totaal een besparing van ongeveer € 135 miljard per jaar op.

• AOW en ANW
• Arbeidsongeschiktheidsregelingen
• Werkloosheid- en bijstandsuitkeringen
• Reintegratie-budgettten incl. sociale werkvoorzieningen
• Overige en nominale kosten budgetdisciplinesector SZA
• Studiefinanciering, kinderbijslag en overige kinderregelingen
• Hypotheekrenteaftrek en huurtoeslag
• Zorgtoeslag
• Heffingskorting en ouderenkorting
• Zelfstandigenaftrek, startersaftrek en MKB-winstvrijstelling
• Kwijtschelding gemeentelijke heffingen en overige minimaregelingen
• Besparen op administratieve kosten

Na aftrek van deze besparingen zijn de netto kosten van het invoeren van een OBI in Nederland  € 38 miljard per jaar. Om deze extra kosten te kunnen betalen moeten de belastingen verhoogd worden. Dit kan bijvoorbeeld door de huidige vier belastingschijven met een tarief van 36% tot 52% te vervangen door één nieuwe belastingschijf met een tarief van 54% of het tarief van een reeks van overige belastingen te verhogen. Alternatief is fors op overige uitgaven van de overheid te bezuinigen.

Door voorstanders van een OBI wordt vaak erg makkelijk gedacht over het afschaffen van regelingen en verhogen van belastingen. Dit betekent voor een grote groep mensen dat zij (fors) aan netto-inkomen per maand op achteruit gaan. Een groot deel van de alleenstaanden zal hierdoor gedwongen worden om te gaan samenwonen of te verhuizen naar een goedkopere woning. Dit geldt met name voor ouderen en zieken die niet voldoende aanvullend pensioen of andere inkomsten hebben en ook niet voldoende bij kunnen verdienen. Dit probleem kan opgelost worden door de OBI te verhogen. Probleem is dat de kosten van het OBI dan ook toenemen. Om deze extra kosten te kunnen betalen moeten de belastingen nog meer verhoogd worden. Verhogen van belastingen wil bijna niemand.

Oplossen armoedeprobleem

Het invoeren van een OBI levert voor de bevolking als geheel geen voordeel op. Ook wordt het armoedeprobleem hier niet mee opgelost. Met invoeren van een OBI wordt alleen een deel van het bestaande inkomen anders over de mensen verdeeld (zie rekenvoorbeeld hierboven).

Heel Europa heeft ruim 500 miljoen inwoners. Volgens officiële cijfers zijn nu ongeveer 100 miljoen mensen in Europa (zeer) arm. De meeste van deze arme mensen wonen in arme landen van Europa. Deze landen kunnen niet meer dan een lage OBI invoeren waar het armoedeprobleem niet mee wordt opgelost. In de rest van de wereld is dit probleem over het algemeen nog erger dan in Europa.

Als we willen dat de hele wereldbevolking in het jaar 2050 dezelfde levensstandaard heeft als wat Nederland in 2010 had, moet de wereldeconomie in 2050 ongeveer 5 keer zo groot zijn als wat het in 2010 was. Hiervoor moet de wereldeconomie 40 jaar lang gemiddeld met ongeveer 4% per jaar groeien. En deze groei moet dan ook nog bij de juiste mensen terecht komen. Het invoeren van een OBI gaat niet voor deze groei en juiste verdeling hiervan zorgen.

Oplossen arbeidsdwang/ slavernij

Volgens voorstanders van OBI is een belangrijke reden om dit in te voeren dat hier de arbeidsdwang/ slavernij mee kan worden afgeschaft. Als een hoog genoeg OBI wordt ingevoerd kan op individueel niveau hier inderdaad de arbeidsdwang mee worden afgeschaft. Voor de bevolking als geheel niet.

Of we dit nu wel of niet leuk vinden doet er niet toe. Iemand zal de goederen en diensten die we willen gebruiken moeten maken. Verhoging van de vrijheid om ervoor te kunnen kiezen alleen maar bezig te zijn met dingen die mensen zelf leuk vinden om te doen waar andere mensen niet voor willen betalen. Gaat gepaard met verhoging van belastingen en dus verlaging van de vrijheid om zelf te kunnen bepalen waar mensen hun inkomen aan besteden.

In essentie is bijna de hele wereld nu een moderne vorm van slavenkolonie[2]. De 85 rijkste mensen bezitten de halve wereld[3]. Bij het huidige financiële en economische systeem zit genetisch ingebakken dat het verschil tussen arm en rijk structureel steeds groter wordt. Invoeren van een OBI lost dit probleem niet op. Om dit probleem op te kunnen lossen is het nodig dat we een eerlijk financieel en economisch systeem invoeren. Waarbij speculatieve bubbels in prijzen van woningen en rente zoveel mogelijk worden afgeschaft[4] en zoveel mogelijk mensen in coöperatief georganiseerde bedrijven gaan werken. Waarbij alle mensen zeggenschap in het te voeren beleid hebben en de opbrengsten eerlijk worden verdeeld[5]. Daarnaast zouden we de ‘bullshit-jobs’[6] zo veel mogelijk af moeten schaffen. De combinatie van deze maatregelen zorgt er voor dat mensen nog maar 2 tot 3 dagen per week hoeven te werken. Hierdoor wordt de discussie over invoeren van een OBI minder interessant.

Oplossen schuldenprobleem

Ruim 1 op de 6 Nederlanders heeft schulden. Volgens voorstanders van een OBI wordt met het invoeren hiervan het schuldenprobleem van mensen opgelost. Echter het grootste deel van het schuldenprobleem is het gevolg van verkeerde wetgeving en gedrag van mensen. Met invoeren van een OBI wordt maar voor een klein deel van de gevallen voorkomen dat er nieuwe schulden ontstaan.

Beter is om bijvoorbeeld de volgende aanpassingen door te voeren.

• Voor financieren van woningen konden mensen meer dan 120% van de marktwaarde van de woning inclusief speculatieve bubbel aan hypotheek krijgen. Dit moet beperkt worden tot maximaal 100% van de nieuwbouwkosten van de woning exclusief speculatieve bubbel.
• Wettelijke normen voor wat maximaal aan rente gerekend mag worden verlagen tot de inflatie (compensatie voor spaarders) en voor alle financieringen samen gemiddeld een marge van maximaal 1% per jaar. Dit is nodig om de kosten van banken mee te dekken. Rekenen van te hoge rente is een belangrijke reden van het schuldenprobleem wat we nu hebben.
• Les en collegegeld en studieleningen moeten worden afgeschaft. Bij diverse landen in Europa (ook die veel minder rijk zijn dan Nederland) is dit nu al het geval.
• In Nederland zijn ruim 300.000 huishoudens de dupe van de “zieke” wet bestuurlijke premie,

de toeslag van 30% bij deze wet moet worden afgeschaft, deze toeslag verergert het probleem.

• Boetes mogen niet meer fors verhoogd (verveelvoudigd) worden als mensen dit niet kunnen betalen, deze verhogingen maken het probleem alleen maar groter.
• Belastingen, heffingskortingen, uitkeringen, toeslagen en aftrekposten moeten fors eenvoudiger worden, hier gaat nu te veel fout en te veel mensen komen hierdoor onnodig in de problemen.
• De incasso- en schuldhulpindustrie zorgen nu voor veel overbodige kosten en houden elkaar onnodig bezig, dit moet worden vervangen door bijvoorbeeld het Zweeds model[7]
• Mogelijkheid om rood te staan moet per persoon beperkt worden tot maximaal één maandsalaris.
• Bedrijven moeten in principe niet meer op afbetaling verkopen en actief beleid voeren om schulden en incassokosten waar het schuldenprobleem erger mee wordt gemaakt te voorkomen.

Auteur:  Hans van Steenbergen

[1] https://maatschapwij.nu/denk-mee/basisinkomen/?gclid=CNuYzvX2o9QCFU0Q0wodIYAIWA

[2] https://www.facebook.com/SustainableMan/videos/10154869406667909/?pnref=story

[3] https://www.youtube.com/watch?v=rajPJCoEjQw&feature=youtu.be

[4] Zie artikel betaalbare huisvesting is mogelijk

[5] https://www.youtube.com/watch?v=t4jAhVKNufs

[6] http://www.volkskrant.nl/economie/peter-de-waard-driekwart-van-de-westerse-banen-zijn-bullshit-jobs~a4498010/?utm_source=facebook&utm_medium=social&utm_campaign=shared%20content&utm_content=free

[7] https://decorrespondent.nl/6066/onze-incassoindustrie-eerst-maken-we-schulden-tot-2-5-keer-hoger-dan-sturen-we-dure-hulpverleners-op-je-af/364938439734-d708fc13

Beter dan Basisinkomen (vervolg)

Hans van Steenbergen, gaat in dit vervolgartikel nader in op wat volgens hem een beter alternatief is dan basisinkomen. Al jaren wordt er een discussie gevoerd over het wel of niet haalbaar en wenselijk zijn van het invoeren van een Onvoorwaardelijk Basis Inkomen (OBI) systeem. En of dit nu wel of niet de beste oplossing voor het armoede-, slavernij- en schuldenprobleem is. In het eerste deel van dit artikel is al aangegeven dat dit niet zo is[1]. In dit deel van het artikel wordt kort een beter alternatief dan het invoeren van een OBI beschreven.

 In essentie is bijna de hele wereld nu een moderne variant op een slavenkolonie[2]. De 85 rijkste mensen bezitten nu de halve wereld[3]. Bij het huidige financiële en economische systeem zit genetisch ingebakken dat het verschil tussen arm en rijk structureel steeds groter wordt. Invoeren van een OBI lost dit probleem niet op.

Heel Europa heeft ruim 500 miljoen inwoners. Volgens officiële cijfers zijn nu ongeveer 100 miljoen mensen in Europa (zeer) arm. De meeste van deze arme mensen wonen in arme landen van Europa. Deze landen kunnen niet meer dan een lage OBI invoeren waar het armoedeprobleem niet mee wordt opgelost. In de rest van de wereld is dit probleem over het algemeen nog erger dan in Europa.

Als we willen dat de hele wereldbevolking in het jaar 2050 dezelfde levensstandaard heeft als wat Nederland in 2010 had, moet de wereldeconomie in 2050 ongeveer 5 keer zo groot zijn als wat het in 2010 was. Hiervoor moet de wereldeconomie 40 jaar lang gemiddeld met ongeveer 4% per jaar groeien. En deze groei moet dan ook nog bij de juiste mensen terecht komen. Het invoeren van een OBI gaat niet voor deze groei en juiste verdeling hiervan zorgen.

Met invoeren van plan “Operation Survival Earth” (OSE) kan deze groei wel gerealiseerd worden.

Deze Engelse naam van het oorspronkelijk in het Nederlands geschreven boek geeft het beste het idee weer wat in dit boek wordt beschreven. De Nederlandse titel van dit boek “Buitenaardse beschaving”[4] geeft het beste weer wat de kern van het probleem is om dit plan in te kunnen voeren.

De reeks met grote maatschappelijke problemen die we nu over de hele wereld hebben kunnen we samenvatten tot één overkoepelend probleem, namelijk een beschavingsprobleem. Dit geldt ook voor plan OSE. De grondstoffen, energie, kennis, geld, reële behoefte om plan OSE uit te voeren hebben we al. Het enige wat we nog nodig hebben is het beschavingsniveau/ politieke wil om dit te doen.

De essentie van plan OSE is het invoeren van een nieuw en eerlijk financieel en economisch systeem en op een slimme manier de “Big bang” methode toepassen.

Bij de big bang methode wordt om een (lokale) economie op te starten een grote groep bedrijven en overige organisaties tegelijk opgezet en worden mensen die hier werken bij elkaar klant. Dit is een antwoord op de vicieuze cirkel: ”De reden waarom wij arm en werkloos zijn, is dat wij arm en werkloos zijn”. Docenten die bij economie opleidingen (verveelt) uit een boekje voorlezen dat dit theoretisch model in praktijk niet haalbaar is vergeten hierbij een belangrijk punt te melden. Namelijk dat er nergens staat dat het verboden is om de grote complexte werkelijkheid te splitsen in overzichtelijke behapbare eenheden met een menselijke maat. Dit kan bijvoorbeeld door nieuwe steden te bouwen die bestaan uit een netwerk van zoveel mogelijk zelfvoorzienende woonwijken voor 10.000 inwoners per stuk. Met daartussen groene gebieden voor recreatie en stadslandbouw. En bestaande steden hiernaar toe om te vormen. Met actief beleid kan de “onzichtbare hand” van Adam Smith verder een handje worden geholpen om daar waar het nodig is de economie versneld tot ontwikkeling te brengen.

Bekend gezegde is dat het beter is om arme mensen een visnet te geven waar ze zelf in hun behoefte voor eten etc. kunnen zorgen, dan – met ontwikkelingshulp of invoeren van een OBI – (eindeloos) eten etc. te (blijven) geven. En dat het nog beter is om is mensen kennis en middelen te geven om zelf de visnet te maken. Hierdoor ontstaat er extra productie/ inkomen. Dit is beter dan bestaande te lage productie/ inkomen anders over mensen te verdelen.

Met de € 80 miljard die de ECB per maand in omloop brengt worden nu de beurskoersen opgepompt. Van dit geld kunnen we ook ruim 100 duurzame zoveel mogelijk zelfvoorzienende woonwijken voor 10.000 inwoners per stuk per maand mee bouwen. Dit is inclusief bijbehorende infrastructuur en voorraad productiemiddelen waar mensen op lokaal niveau in hun eigen levensonderhoud mee kunnen voorzien. En hiermee iedere maand ruim een miljoen mensen die nu in armoede leven en een uitzichtloos bestaan hebben een beter leven geven. In 8 jaar tijd (2008 tot 2017) hadden we hiermee in Europa 100 miljoen mensen die nu nog steeds (zeer) arm zijn een beter leven kunnen geven.

Voor het bouwen van de zoveel mogelijk zelfvoorzienende woonwijken zouden we bijvoorbeeld de methode kunnen gebruiken wat in deze video[5] is te zien. Met deze techniek kan (nadat de fundering is gelegd) in een periode van 2 maanden (in plaats van jaren wat we nu in Nederland gewend zijn) een woonwijk voor 10.000 inwoners (620.000 m2) gebouwd worden. De kosten van deze (flat)gebouwen zijn exclusief speculatieve bubbel ongeveer 600 miljoen dollar per stuk. Dit is inclusief de zonnecel- ramen en waterzuiveringsinstallatie waarmee in de behoefte aan energie en schoon water kan worden voorzien. En exclusief kosten voor de bijkomende voorraad productiemiddelen en infrastructuur.

Deze gebouwen en bijbehorende voorzieningen hoeven we niet gratis weg te geven. We kunnen ze ook met een huur (lease) ter hoogte van een eerlijke kostprijs aan mensen ter beschikking stellen. Als we de hier besproken bouwmethode combineren met een eerlijke rente en afschrijvingstermijn kunnen mensen een appartement van 120 m2 voor minder dan € 300 per maand huren. Dit is inclusief service/ onderhoudskosten en exclusief energie, water en gemeentelijke heffingen. Nu betalen we in Nederland voor een appartement van 70 m2 in de sociale sector al snel € 600 per maand en in de vrijesector nog veel meer. De kosten voor het huren van bedrijfsruimte zijn bij dit systeem maar een fractie van wat we nu gemiddeld in Nederland betalen.

Een eerlijk economisch system bestaat uit (overwegend) coöperatief georganiseerde bedrijven die eigendom van de werknemers zijn, waarbij alle werknemers zeggenschap in het te voeren beleid hebben en de opbrengsten eerlijk worden verdeeld[6].

Een eerlijk financieel systeem bestaat uit een coöperatieve Burgerbank (Rabobank 2.0). Dit is een bank waarbij alle mensen samen eigenaar van zijn en op basis van “one (wo)man, one vote” stemrecht in het te voeren beleid hebben. Waarbij elke stad(sregio) een zelfstandige hoofdvestiging heeft. En iedere woonwijk met 10.000 inwoners een filiaal met ledenraad/ kieskring heeft. Als deze nieuwe bank ook voor het beheer van de pensioenen zorgt kan het gebruik van private geldwisselaars en hun langer vingers tot een minimum worden beperkt. Hierdoor kan misbruik van het systeem en rente (belangrijkste oorzaken van scheefgroei tussen arm en rijk) bijna helemaal worden afgeschaft.

In het rapport: “Naar een dienstbaar financieel stelsel voor iedereen”[7] wat in 2016 voor de Wetenschappelijk Raad van de Regering (WRR) is geschreven. Is het plan voor invoeren van een Burgerbank en een nieuw belastingsysteem wat hieronder kort wordt beschreven nader uitgewerkt.

Als we in Nederland het Burgerbank systeem invoeren kan de reële economie € 37 miljard per jaar   op overbodige rentekosten (winst van de financiële sector) besparen. Door deze lagere rentekosten hoeven mensen minder uren per week te werken om in hun levensonderhoud te voorzien. Hierdoor wordt de discussie over invoeren van een basisinkomen minder interessant.

Als alle landen dit nieuwe financiële systeem invoeren is het ook mogelijk om zonder creatie van schuld in korte tijd zoveel duurzame zelfvoorzienende woonwijken te bouwen als wat nodig is om alle mensen over de hele wereld duurzaam een goede levensstandaard te kunnen geven.

Veel mensen zijn het erover eens dat het huidige systeem van belastingen, heffingskortingen, aftrekposten, sociale zekerheid en toeslagen sterk vereenvoudigd moet worden. En dat de belastingen verlaagd moeten worden. Steeds meer mensen zijn het er ook over eens dat er een oplossing moet komen voor het probleem dat steeds meer mensen een flexibel arbeidscontract  krijgen of als ZZP-er moeten werken. En als gevolg hiervan een te onzeker inkomen hebben.

Het invoeren van een vorm van een basisinkomen systeem kan een belangrijke bijdrage hiervoor leveren. Belangrijk punt van discussie is welke vorm van basisinkomen er ingevoerd moet worden. Voorstanders voor een basisinkomen bedoelen hier meestal een Onvoorwaardelijk Basis Inkomen (OBI) mee. Dit gaat veel verder dan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM), wat door bijna alle landen in de wereld is ondertekend.

Een vorm van basisinkomen wat aansluit op de UVRM is in iedere woonwijk met 10.000 inwoners een nieuw soort uitzendbureau of coöperatief bedrijf op te zetten. Waarbij alle mensen op basis van recht op sociale zekerheid indien je dit nodig hebt (artikel 22 UVRM) automatisch een inkomen krijgen als ze ziek zijn en of er geen werk voor ze is. En als er werk is op basis van recht op werk met een eerlijke beloning (artikel 23 UVRM) een normaal salaris betaald krijgen voor het werk wat ze doen.

Bij het huidige financiële systeem wordt geld geschapen op basis van schuld wat voor een groot deel wordt gebruikt voor speculatieve misbruik van het systeem. Met de Burgerbank (zie hierboven) is het ook mogelijk om zonder creatie van schuld iedere maand opnieuw geld in omloop te brengen om de kosten van alle uitkeringen en salarissen (artikel 22 en 23 UVRM) te betalen. En hoeft niemand meer arm en of werkloos te zijn omdat er niet genoegd geld is. Want bij dit systeem zijn wij mensen zelf de belangrijkste bron en motivatie voor creatie van het geld.

Bij creatie van geld op basis van artikel 23 van de UVRM wordt op het moment dat we goederen en diensten (arbeid) aan de (lokale) coöperatieve gemeenschap(sbank) leveren geld geschapen. En op het moment dat we naar rato van ons gebruiksrecht (inkomen) goederen en diensten (arbeid) van de (lokale) gemeenschap(sbank) afnemen wordt geld uit roulatie genomen.

Als we dit idee vergelijken met het goudsmidmodel wat we in Europa een lange tijd als banksysteem hebben toegepast. Zien we dat goud is vervangen door arbeid (goederen en diensten, de uitkomst van arbeid). De nieuwe werkwijze sluit aan op de visie dat het leven zelf het belangrijkste goud is wat we hebben en niet de “bling” in de kluizen van banken.

Bij geld in omloop brengen voor het betalen van de kosten voor uitkeringen en kinderbijslag etc. (artikel 22 UWVM) wordt te veel geld in omloop gebracht en krijgen we inflatie. Dit kan eenvoudig opgelost worden door een marge tussen de “inkoop” en “verkoop” prijs van de nieuwe coöperatieve organisatie te zetten.

Bij dit nieuwe systeem is het mogelijk om de belasting en sociale premies op arbeid bijna helemaal af te schaffen en te vervangen door een nieuw eenvoudig omslagsysteem. Hierdoor wordt arbeid 30% goedkoper en wordt het mogelijk om het op grote schaal onnodig rondpompen van belastingen en sociale premies tot een minimum te beperken. Bij invoeren van een OBI wordt het onnodig rondpompen van belastinggeld juist verhoogd (enerzijds krijgen mensen een OBI en anderzijds betalen mensen meer belasting).

Een voorbeeld van een nieuw omslagsysteem is het invoeren van een transactiebelasting met een tarief van 10%. Dit kunnen we zien als een moderne variant op de Tiendpenning wat we in Europa een lange tijd als belastingsysteem hebben gebruikt. Met deze ene meest eenvoudige regeling die we maar kunnen bedenken en toepassen is het mogelijk om de BTW en bijna alle belastingen en sociale premies op arbeid af te schaffen. Deze ene regeling brengt genoeg op om de kosten van sociale zekerheid, gezondheidszorg en onderwijs (artikel 22, 25 en 26 UVRM) te betalen.

Als we het hiervoor genoemde idee vergelijken met een traditioneel indianendorp zien we dat we hier een moderne variant van gemaakt hebben. Bij het nieuwe systeem hebben we in essentie alleen een administratief sausje wat we nu elektronisch geld noemen eraan toegevoegd.

Ben jij klaar voor de nieuwe samenleving?

5 juli 2017

(c) Hans van Steenbergen

[1] https://cooperatiedevrijemedia.nl/2017/07/6840/

[2] https://www.facebook.com/SustainableMan/videos/10154869406667909/?pnref=story

[3] https://www.youtube.com/watch?v=rajPJCoEjQw&feature=youtu.be

[4] http://frontierworld.nl/stefan-denaerde.html/

[5] https://www.youtube.com/watch?v=PyxwgLYbAk0

[6] https://www.youtube.com/watch?v=t4jAhVKNufs

[7] http://www.deburgerbeweging.nl/wp-content/uploads/2017/01/Naar-een-dienstbaar-financieel-stelsel-voor-iedereen.pdf