Henk van Arkel (directeur STRO) over bitcoin
“Als één organisatie effectief de leugen aantoont van de slogan TINA ‘there is no alternative’, dan is het wel STRO.”
Prof. Bob Goudzwaard
16 maart 2018 (leestijd ca. 10 minuten) – zie: https://www.socialtrade.nl
Ik nodig u uit om eens naar de bitcoin en andere cryptomunten te kijken vanuit het perspectief van wat we willen dat geld voor ons doet. De technologie achter de bitcoin is natuurlijk briljant. Maar biedt de bitcoin wel wat de samenleving nodig heeft?
De opkomst van cryptomunten moet beoordeeld worden tegen de achtergrond van de historische ontwikkeling van geld. Ik vind belangrijk dat geld economie en samenleving helpt te organiseren: dat het wordt gebruikt voor handel en productie en onder andere specialisatie mogelijk maakt. Dat gebeurt nu maar ten dele en steeds minder. Als vroeger geld zich ophoopte bij de rijken, werd het uitgegeven voor consumptie en voor de rest geïnvesteerd, waardoor er vraag kwam naar kapitaalgoederen en bedrijven werden opgericht of uitgebreid.
Speculatie
Zo was het ooit. Maar tegenwoordig, zeker sinds de opkomst van de computers, is een van de belangrijkste toepassingen van geld speculatie. En in volume vergt de verdediging tegen speculatie misschien wel meer geld. De traditionele functies van geld, de organisatie van handel en productie, zijn zo marginaal geworden. De crisis van 2008 maakte heel helder dat geld tegenwoordig onvoldoende de voor ons vitale functies vervult. De rol van de banken is daarbij dubieus. Wie het boek van Joris Luyendijk leest over de banken in de Londense City, begrijpt dat het zo niet langer kan. Bitcoin is in dat gat gesprongen, met de suggestie dat het losmaken van de betalingsfunctie via de banken de problemen oplost. Maar is dat zo? Helaas niet. Bitcoin is geen oplossing, maar voegt aan het bankensysteem een extra mogelijkheid tot speculatie toe.
Weinig aandacht voor nadelen bitcoin
De eerste bitcoin-fans hadden eigenlijk alleen oog voor het feit dat de technologie het mogelijk maakt om onder het Big Brother-oog van de banken en de overheid uit te komen. Het argument van buiten de banken om werd voor veel mensen actueel toen duidelijk was hoe banken op dubieuze wijze hypothekenpakketjes hadden gemaakt bij de kredietcrisis van 2008 en natuurlijk toen door de Libor-oplichting miljoenen mensen door de banken werden bestolen. Dat in de cryptomunten het belang van de gemeenschap geen plaats heeft, kreeg veel minder aandacht. De anonimiteit van de bitcoin was vooral handig voor kidnappers van uw computer of voor een crimineel om geld wit te wassen of om belasting te ontduiken. De eenzijdige prioriteit voor privacy past natuurlijk geweldig in een tijdsbestek waarin we door het neoliberalisme gebrainwasht zijn en hyper-individualisme de norm is. Daarbij wordt dan maar even vergeten dat dit ook ruimte maakt voor individuen die anoniem een parasitair individualisme bedrijven.
Blockchain
Bitcoin is een cryptomunt. Dat zijn munten die gebruik maken van de blockchain-technologie. Het is verstandig een helder onderscheid te maken tussen de technologie en de bitcoin. Blockchain is een techniek die geen centrale computer nodig heeft voor de administratie. Daarom kan het buiten de banken om. Uiteraard kunnen groepen mensen en bedrijven samenwerken om buiten de banken om hun eigen centrale administratie er op na houden. Maar het is niet zo dat alle centraal georganiseerde administraties fout zijn. Aan een centrale administratie zitten zelfs ook een aantal voordelen: ze vereisen een gemeenschap die samenwerkt. In een tijd dat de wereld steeds meer uit losse individuen bestaat is dat geen overbodige luxe. Mijn kritiek op het huidige geld is dat het dienstbaar is aan de belangen van individuen die er hun voorsprong in macht verder mee uitbouwen. En dat het daardoor per definitie niet meer werkt voor mensen die het geld echt hard nodig hebben als middel om de organisatie van hun economie te versterken.
Bitcoin is een cryptomunt. Dat zijn munten die gebruik maken van de blockchain-technologie. Het is verstandig een helder onderscheid te maken tussen de technologie en de bitcoin. Blockchain is een techniek die geen centrale computer nodig heeft voor de administratie. Daarom kan het buiten de banken om. Uiteraard kunnen groepen mensen en bedrijven samenwerken om buiten de banken om hun eigen centrale administratie er op na houden. Maar het is niet zo dat alle centraal georganiseerde administraties fout zijn. Aan een centrale administratie zitten zelfs ook een aantal voordelen: ze vereisen een gemeenschap die samenwerkt. In een tijd dat de wereld steeds meer uit losse individuen bestaat is dat geen overbodige luxe. Mijn kritiek op het huidige geld is dat het dienstbaar is aan de belangen van individuen die er hun voorsprong in macht verder mee uitbouwen. En dat het daardoor per definitie niet meer werkt voor mensen die het geld echt hard nodig hebben als middel om de organisatie van hun economie te versterken.
Voor mij is het grote voordeel van de blockchain-technologie de mogelijkheid om gericht informatiegeschiedenis van transacties vast te houden. Blockchain kan zogeheten smart contracts ofwel slimme contracten maken. Daarbij wordt de inhoud van het contract bijvoorbeeld met betrekking tot eigendom, vastgelegd in een digitale code. En kunnen veranderingen aan die code toegevoegd worden. De code is zodanig versleuteld en verspreid over het internet dat niemand meer met de inhoud kan knoeien. Daardoor kan zo’n eigendom buiten banken en beurzen om verhandeld worden. Maar dit heeft tegelijk als nadeel dat ook gemeenschappen en hun vertegenwoordigers er geen zicht meer op hebben.
Een ‘slim contract’ is eigenlijk informatie die wordt toegevoegd aan een zogenaamd uniek gecodeerde ‘block’ in de blockchain. Je kunt je het block voorstellen als een uniek schrift. In dat schrift kan je dan op een veilige en niet veranderbare manier informatie bijschrijven. Stel bijvoorbeeld dat je er een hypothecaire claim in vastlegt. Op die manier kan iemand de bestedingsruimte uit zijn huis omzetten in een soort blockchain geld en vrijmaken als besteedbare liquiditeit, ter waarde van de in het contract beschreven hypotheek. Die transactie wordt vermeld in het schrift. Van dit schrift zijn er talloze kopieën op internet in omloop. In al die kopieën wordt steeds bijgehouden als er een nieuwe eigenaar is van de hypothecaire claim, of van een klein stukje daarvan. Een hacker kan stiekem in één schrift wat veranderen, maar als dat op een niet geautoriseerde manier gebeurt, valt direct op dat die kopie anders is dan de andere. Binnen de cryptocurrencies wordt wat er staat in de meerderheid van de kopieën als de waarheid genomen.
Blockchain om op een slimme en veilige manier de liquiditeit vrij te maken die verborgen zit in zaken van waarde, biedt interessante perspectieven. Ook andere toepassingen van smart-contracts kunnen een enorme vooruitgang bieden. STRO onderzoekt momenteel of we deze technologie kunnen gebruiken om op een transparante en betrouwbare wijze te rapporteren over de dekkingsgraad van circulair geld in het Circuit Nederland.
Rampzalige schok
Het huidige geld functioneert niet goed. Alle reden dus om na te denken over een ander soort geld. De bitcoin is niet het andere soort geld dat we willen. Al is de technologie erachter, de blockchain, zeker interessant en, als we problemen met onder meer het gigantische energieverbruik en de snelheid van transacties kunnen oplossen, wellicht goed bruikbaar. Maar bij STRO zoeken we het in een andere richting. Daarbij kijken we hoe terugkoppeling werkt. Je hebt negatieve terugkoppeling nodig die ongewenste ontwikkelingen afremt en evenwicht brengt. En je probeert versnellende terugkoppeling te vermijden omdat die uiteindelijk destructief is.
Dat laatste zien we veel in de economie: als mensen op hun geld gaan zitten en koopkracht uit de kringloop halen, reageren bedrijven door hun investeringen uit te stellen en geld op te potten. De ontwikkeling versnelt doordat er steeds minder geld van hand tot hand gaat. De versnellende terugkoppeling brengt een crisis. Bitcoin zelf laat ook zo’n versnellende terugkoppeling zien: als de koers stijgt, krijgen meer mensen interesse om daarin te gaan speculeren. Daardoor stijgt die koers nog verder. Stijgende koersen betekenen per definitie dat bepaalde mensen zonder inspanning geld verdienen en veel anderen geld verliezen. Bovendien wordt bitcoin als ruilmiddel waardeloos. Als de opgefokte waarde op niets meer blijkt te berusten dan de voorafgaande stijging, mondt die stijging onvermijdelijk uit in een rampzalige schok. En ook dan werkt het niet als ruilmiddel. Niet alleen bitcoin, ook het gewone geld kent deze versnellende terugkoppeling. Negatieve effecten die elkaar versterken.
Naar een ander soort geld
In onze zoektocht naar ander geld zoeken we naar een geldsoort die juist stabiliserend werkt en waarbij negatieve effecten elkaar afremmen. Daarom heeft STRO in haar Cyclos-betaalsoftware innovaties ontwikkeld die groepen samenwerkende mensen de kans geven hun eigen ruilmiddel te realiseren, maar waarbij een te sterke groei afgeremd wordt. Dat gebeurt doordat de software digitaal geld nieuwe regels meegeeft. Regels die gelden binnen de betaalomgeving waarin het geld circuleert. Zo kan een circulair betaalnetwerk ervoor zorgen dat geld voldoende lang gebruikt wordt binnen een regio, wijk of groep om daar de dynamiek van bedrijven te versterken en import van grondstoffen en energie te beperken tot een niveau waarbij die regio, die wijk of die groep daar nog van profiteert. Of het zorgt ervoor dat geld vaker circuleert tussen innovatieve bedrijven die het voortouw nemen in de transitie naar een duurzamer economie.
De gebruikte opzet zorgt voor circulaire euro’s, waarbij de hoeveelheid die beschikbaar is een negatieve terugkoppeling heeft met de conjunctuur. Zo is krediet alleen mogelijk zolang er leveranciers met overcapaciteit zijn. Deze terugkoppeling zorgt ervoor dat er geen inflatie ontstaat in het betaalnetwerk, omdat de economische activiteit in balans blijft met de hoeveelheid geld.
Ruilmiddel dat beschikbaar komt als er behoefte is aan extra facilitering van de economie en niet langer toeneemt als er voldoende is, dat is onaantrekkelijk voor speculatie. Het krijgt geen hijg-verhalen in de boulevardpers. Maar ondertussen kan het wel effectief het huidige ruilmiddel vervangen en is zeker beter dan de bitcoin als het erom gaat smeerolie te zijn voor de bedrijven.
Nederlandstalige- geselecteerde- maar niet gepubliceerde artikelen:
[rss url=https://www.instapaper.com/folder/3512068/rss/6196606/hBBwhP0ZNQTzoQKPjMpBOlQ75o show_title=true show_links=ture show_summary=true show_author=true show_date=true recent=false]