28-11-18 07:08:00,
Wetenschap –
14 september 2018
tekst:
Roelof Kleis
Voor een écht duurzame landbouw zijn radicale maatregelen nodig. Meino Smit schetst in zijn proefschrift het beeld van zo’n landbouw waar niet de machine, maar de mens weer voorop staat.
Meino Smit © Roelof Kleis
De landbouw van nu is verre van duurzaam. Sterker nog, die is volgens Smit nog nooit zo onduurzaam geweest als nu. In het proefschrift De duurzaamheid van de Nederlandse landbouw, waarop hij deze week promoveerde, toont hij dat aan. Smit laat de ontwikkeling van de voetafdruk van de landbouw zien in de periode 1950-2015. Daarbij zoomt hij in op het directe en indirecte gebruik van energie, land en arbeid. Indirect gebruik duidt hier op middelen die nodig zijn om de primaire landbouw mogelijk te maken. ‘Bij arbeid heb je het dan bijvoorbeeld over het personeel in de trekkerfabriek, de mensen die soja verbouwen in Zuid-Amerika, het personeel dat voor het transport zorgt etcetera’, licht Smit toe. Idem dito voor de energie en het landgebruik.
Veelzeggend
De resultaten van die rekenexercitie zijn veelzeggend. Het directe landgebruik voor de landbouw is sinds 1950 met ongeveer eenvijfde afgenomen tot 1,8 miljoen hectare. Maar daar staat een toename tegenover van het indirecte gebruik van grond elders in Nederland of de wereld van bijna 3 miljoen hectare. We gebruiken dus veel meer grond om landbouw mogelijk te maken dan de landbouw zelf gebruikt.
Eenzelfde beeld doemt op bij het energie- en landgebruik. Door mechanisatie en schaalvergroting werkt nu nog maar een vijfde van het aantal mensen in de landbouw vergeleken met 1950. De indirecte arbeid is daarentegen meer dan verdubbeld en is groter dan de directe arbeid. De grond brengt wel meer op (in kilo product en calorische waarde), maar daarvoor is zes keer zoveel input van energie nodig dan vroeger. ‘Als je het op deze manier bekijkt, is de duurzaamheid van de landbouw in die periode alleen maar minder geworden.’
Was dat een verrassing?
Nee. Ik ben zelf biologisch akkerbouwer. Als ik om me heen kijk, zie ik steeds zwaardere machines, steeds groter, steeds meer energiegebruik.