15-01-21 04:59:00,
De reeks Stof ter overdenking onderzoekt of er wetenschappelijke verklaringen zijn voor het gedrag van de meerderheid van de burgers onder het huidige regiem. Zijn er experimenten die uitwijzen hoe bereid mensen zijn om eigen normen en waarden los te laten en een totalitair regiem te omarmen?
Wat voorafging
Deel 1 ging in op het Milgram-experiment dat testte in welke mate zijn mensen loyaal aan wat zij ervaren als het gezag? Zijn ze, tegen hun normen en waarden in, bereid anderen leed aan te doen op last van het gezag? Het resultaat; 80% gehoorzaamt het gezag in plaats van het eigen moreel kompas.
In deel 2 kwam het Stanford-experiment van Philip Zimbardo aan bod dat ging over de invloed van de situatie op het gedrag van mensen. Zou iemand gebracht in een positie van macht deze macht misbruiken en de medemens leed berokkenen? Het antwoord: ‘Ja, de overgrote meerderheid’.
In het derde deel, The Third Wave, zagen we hoe snel mensen het fascisme omarmen en hoe simpel dat te bereiken is. Binnen vijf dagen had de geschiedenisleraar Ron Jones meer dan 200 studenten ingelijfd in een organisatie die alle kenmerken had van het fascisme.
In dit vierde en laatste deel kijken we naar het Stockholmsyndroom. De term wordt gebruikt om een psychologisch schijnbaar onverenigbare tegenstelling te beschrijven. Slachtoffers van gijzeling of langjarig misbruik bewonderen, loven hun gevangennemer en misbruiker, hebben begrip en empathie voor de hen. Dat lijkt onbegrijpelijk maar toch zijn er goede verklaringen voor.
Hoe de term Stockholmsyndroom ontstond
Op 23 augustus 1973 overvielen twee criminelen schietend met machinegeweren een bank in Stockholm, Zweden. De twee bankrovers gijzelden drie vrouwen en een man gedurende 131 uur. De gegijzelden kregen dynamiet aangebonden en werden in een bankkluis gestopt. Op 28 augustus werden ze bevrijd.
Na hun bevrijding vertoonden de bevrijde gijzelaars een schokkende houding jegens hun gijzelnemers in aanmerking nemend hoe ze waren behandeld en vijf dagen lang voor hun leven vreesden. Tijdens hun interviews met de media werd duidelijk dat ze hun gijzelnemers steunden en uiteindelijk meer angst hadden voor de politie die hun kwam redden. De gijzelaars hadden het gevoel alsof hun gijzelnemers hen beschermden tegen de politie. Een van de vrouwen verloofde zich later met een van de bankrovers en begon een crowd funding ter ondersteuning van zijn verdediging.
Foto R. Vellekoop 
